1

Ermeni ideoloji savaşını bütün gücü ile sürdürür. Yağı “Yandex” –“Dzen”de Azerbaycan Türklerile bağlı nece aşağılayıcı yalan-palanlar yazdırır… “Dzen”de arabir bizden de “Get, Ay batandan sonra gel, ay oğlan” biçimli yazılar yazılır. Bilmirem onları kim yazdırır? Ancag bir şey aydındır: Azerbaycandan  Ermeninin ideologiya maşınını dağıdacag biçimde ideoloji, bilimsel iş yoxdur. Azerbaycan Respublikasının on illerle çox çetinlikle yetişmiş bilimçi ideologları, politik yazı, danışıg dili oluşan analitik jurnalistleri, publisistleri, yazarları susdurub, işden çıxarmış, ölkeden govmuş, özgür basını dağıtmış avtoritar prezidenti İlham Aliyev galıb tör-töküntü jurnalistlerin elinde. Avtoritar düşünce dölaşığında galmış bu yaltagların da iki sözünden biri dövletimizin başçısı bele dedi, birinci vitse-prezidentimiz ele dedi, ümumilli liderimiz bele deyibdir… Bilimsel düşünce yox, politik analiz yox! Dünen bir yurddaş Sosial Basında psixiatr-doktortek yazmışdı: “Bunlar derman atmalıdırlar, ancag Açı yönetirler”…  Adam Azerbaycan Respublikasını, Türk Ulusunu salındığı bataglıgdan çıxarmag üçün gerekenlerin edilmemesinden deli olur!

2

Son günlerde Ermenilerin “Yandex” – “Dzen”deki garayaxma yazılarından birinde 1918-ci ilde Mehemmed Emin Rasulzadenin öncüllüyünde Azerbaycan Demokratik Respublikasını gurmuş Türk ulusalçılarının pantürkçülüyünden, tarixde heç Açısı olmamış Azerbaycanlılara Respublika gurmalarından, Mehemmed Emin beyin Hitlerle görüşmesinden döşeyenden sonra, onun “İnsanlara hürriyet, milletlere istiglal” çağırışını dil baxımından analiz edib, oradakı sözlerin bütününün Arab sözleri, Türk dilinin ayrıca dil yox, Arab-Fars dillerinden töremiş gatışıg olduğunu yazmışdılar.

Azerbaycan Türklerinin dilinde Arab-Fars sözlerinin olduğu bilinir. Dünyanın bütün kültürlü uluslarının dili beledir. Bilim gaynagları Azerbaycan Türklerinin dilinde 500-dek, Fars dilinde 3000-den çox Türk sözünün olduğunu deyir. Türk dilinde bu daha çox İslam dini adı ile yeridilmiş ARABÇILIG ideologiyası, sonra da öz soyumuzdan olan uymuş Açı başçılarının “Sedi dili” deyib Fars diline vurulmalarından töremişdir. Bu ideologiyasızlıg, düzensizlik en azı min illik Gacarlar Türk İmperiyasını bu Açının tarixinde az da olsa önemi olmamış, Lur Aşiretindençıxma, Gacarlar sarayında atabaxan olan bir panaryanist gedesinin eline keçmesine getirib çıxarmışdır. Sonrakı illerde Panaryanist yağıların Azerbaycan Türklerine töretdikleri az-çox bilinir.

Yanlış yol tutmuş Ermeni ideologları, Ermeni sayılan aşıg Sayat Novanın goşmalarına, düşüncesine baxıb, özlerini  anlamalı, yalan-yanlış, garayaxma yolundan çekilmelidirler!

3

Mehemmed Emin Rasulzade Hitlerle görüşmeyib! İkincisi, görüşüb de yaxşı edib! Bir Ulusal öncülün Dünya Savaşında Ulusunu, Açısını gorumag üçün istenilen adamla, yüksek görevliyle görüşmek oğullug borcudur, hügugudur. Burada heç bir pislik yoxdur! Mehemmed Emin beye bele – ermenisayag gara yaxmagdansa, özünüzün, bir çağlar Bakıda  yüz erkeyin altına yıxılmagda ad çıxarmış pozğun Ermeni xatunlarına benzeyen nijdelerinize, başga politikanlarınıza baxın!

Rusiya İmperiyasının Ermenileri önce Guzey Gafgaza getirmesile Guzey Gafgaz Ellerinin, Güney Gafgaza yerleşdirmesile Gürcülerin, Güney Gafgaz Ellerile Azerbaycan Türklerinin yaşamına Ağdeniz bölgesinde çox yaygın “Ermeni xesteliyi”  adlanan salgın yoluxdu. Rusiya İmperiyasında yeritdiyi ermeniyönlü ulusüstü-superetnik VELİKOROOS politikası Gafgazda doğal yaşamı pozdu. Ermeniler töretdikleri bütün gırğınlardan başga, 1919-1920-ci illerde satgınlıg-dönüklük yolunu tutub, Rus-Ermeni-Sovet-Mason Bolşefaşizmine garşı birleşmeye, birge savaşmağa da gol goymadılar. Ermenilerin bu satgınlığı üzünden de Rus-Ermeni-Sovet-Mason BOLŞEFAŞİSTLERi Gafgazı tutub onun El-uluslarını soygırıma uğratdılar. O çağda Azerbaycan Respublikası Gürcüstan Respublikası ile Birge Savunma Anlaşması bağlamış, Bakıya Sovet Rusiyası sınırlna göndermek üçün bir Yaya polku göndermişdi. Gafgaz Dağlılar Respublikasının Azerbaycan Respublikası ile federasiya, ya da konfederasiya yolu ile birleşmeyi gündemde olmuş, Azerbaycan Ağalığı bununla bağlı Antantaya öneri sunmuş, Gafgaz Dağlılar Respublikasına pul yardımları etmişdi.

Ermeni agentleri indi de Rusun dalında gizlenib, “Dzen”deki aragarışdırma yazılarında Gafgaz Ellerinden olanları bir-birile, Gürcülerle, Azerbaycan Türklerile togguşdurmağa çalışırlar. Ancag bu, Ermeni aragarışdırıcıları, provokatorlar Gafgaz Ellerinin bir-birile, elece de Azerbaycan Türklerile – xalaoğlu-dayıoğlu olduglarını unudurlar! Heç ne baçarmayacagsınız!

Düzdür: ağlı başında olan, Vladimir Putin kimi politikanların yanlış politikasının onları bir ulustek yox etdiyini anlayan, geniş düşünceli Ruslar arada “Dzen”de Ermenilere gereken yanıtı verirler. Sağ olsunlar!

4

“Dzen”deki yazının garayaxmaları, suçlamaları menimtek bilimçi üçün deyersiz olsa da, meni düşündüren agent yazarın Türk dilinden elyeritek yararlanmağa calışması, Azerbaycan Ağalığının ise 27 il sonra da onları biryollug susduracag bilimsel, politik işler görmemesidir! Önce Mehemmed Emin beyin çağırışındakı sözlerle bağlı. Mehemmed Emin Rasulzadenin yazılarında çağın düşüncesindengelme ağır Arab-fars sözlerine garşılaşılır. O, Bakıda Rus-Tatar okulunu bitirmişdi, Arab-Fars dillerini yaxşı bilirdi. Mehemmed Emin Rasulzade Azerbaycanda 20-ci yüzilin başlarında yazı dilini arındırmağa çalışan Türk ideoloji axınının dönmez ideologlarından biri olmuşdur. Onun 1915-ci ile yayımladığı gazetin adının “Açıg söz”, yazılarının çoxunun dilinin örnek Türk dili olduğu bilinir.

Mehemmed Emin beyin Azerbaycan Respublikasının Parlamentindeki çıxışları yüz il sonra da Azerbaycan Respublikasının başında duran “maskaiçenler”e Türk dili dersidir!

Ermenilerin Azerbaycan Türklerinin musigisini, yemek kültürünü, toxuma işlerini oğurlayıb adlarına çıxmaları “Dzen”de yazılmalı ayrı konudur… Oxuculara özlerinde yağılara daha güclü yanıt oluşdurmag üçün bu, kiçik İnternet yazısıyla yetinmeyib, Mehemmed Emin Rasulzadenin “Azerbaycan Cümhuriyeti” (B., 2015. Yeniden işleyib çap eden Yadigar Türkel) bitiyini oxumağı önerirem.

5

Mehemmed Emin bey “Azerbaycan Cümhuriyeti” bitiyinde Türk diline garşı edilenleri iller boyu Türk ulusundan olan xanların, xaganların, şahların, başçıların etdiyine göre, ulusun bunu olmalı sayıb öyreşdiyini yazır. Bu gün Azerbaycan Respublikasında da antitürk dil politikası yeridilir. Bu, çox gorxuludur! Heydar Aliyevin 1995-ci ilde Türk dilinin adını deyişdirib Azerbaycan dili etmesi, bu gün ölkenin başkendi Bakıdakı reklamlarda, göstericilerdeki yazılarda yaranmış saymazlıg, biliksizlik, dağıdıcılıg yolverilmez, bağışlanmazdır!

Oxumamış, oxudulmamış, sorumsuz jurnalistlerin, sunucuların radio-televiziyada ağıllarına gelenleri danışması: vurğu, anlam, gözel danışıg, axlag bilmemesi, Rusça düşünüb Türkce danışan yüksek Açı görevlilerinin “maska içmesi” Heydarizmin son illerle okullardakı, universitetlerdeki Türk dili eyitimini ne güne goyduğunu ortaya goyur. Ölkenin televiziyalarında danışan fililog akademik sonlugları düzgün demirse, demeli, eyitimde, dil eyitiminde daha böyük bilimsel işler görülmelidir…

6

Dille bağlı çoxlu publisistik yazı yazdığımdan, bu yazını çox böyütmemek üçün Azerbaycan Respublikası ile Türkiye Respublikası açılarının, dilçilerinin, aydınlarının  yubatmadan görmeli olduğu bir sıra işleri sıralayım:

1. Azerbaycan Respublikasının Açı dilinin Türk dili adı gaytarılmalıdır!
2. Türkiye Respublikası Cumhur başkanlığı avtoritarlıg, dinçilik, mezhebçilik yolundan yeniden Parlamentar demokratik guruluşa dönmelidir.
3. Alifbalardakı kiçik ayrılıglar düzeldilmelidir.
4. Azerbaycanda düzgün deyilen, Türkiyede arablaşdırılmış, farslaşdırılmış,

avropalaşdırılmış, Türkiyede yaxşı gorunub saxlanmış Azerbaycanda korlanmış Türk, elece de başga sözleri ortaglaşdırmag, daha düzgün demek, yazmag. Örnek: bilim (elm), yanğınsöndüren (itfaiye), gezinti (seyrüsefa), fabrik (fabrika), sefir (elçi), yolçu (sernişin), bakanlıg (nazirlik), eyitim, sağlamlıg bakanlığı (tehsil, sehiye nazirliyi), siyaset (politika), karantin (garantina)…

7

COVİD-19 salgınından sonra iki respublikada da bir nece yeni söz-deyim bilim çevresinden çıxıb geniş yayıldı – sosial mesafe, salgın, infeksiya, epidemiya, pandemiya. Türkiyede çox işlenen kobud-ağır vaka arabcadır, Azerbaycanda vagea deyilir, türkce olay, olmuş demekdir. Bu söz Azerbaycanda daha düzgün, anlamınca işledilir – yoluxma. Bu sözü ortaglaşdırmag gerekdir.

Türk Dil Gurumunun “Türkce Sözlük”ünde pandemiya sözü yoxdur. Pandemiya salgının – infeksion xesteliyin, bir neçe giteye – bütün dünyaya  yalılmasına deyilir.

Ancag öten sürede ne Türkiye Respublikasındakı “Erdoğan mollaları”, ne de bizim yarımrus “maskaiçenler”, AMEA-nin Dilçilik İnstitutunun Arabca danışan dilçi direktoru Nağısoylunun, o biri dilçi akademiklerin başında bu anlayışları daha düzgün yazıb ortaglaşdırmag düşüncesi yaranmadı. Televiziyaların oxumamış, oxudulmamış gumbuldadan jurnalistlerini demirem.

Pandemiya salgını günlerinin sözlerin bir neçesine öteri toxunag:

1. Mesafe – Arab sözüdür, Türkce ara demekdir. Burada ara, ara saxlamag, aralı durmag, ara goy… işlenmelidir. Ara sözünün iki ölkede de demek olar, çox az, dil düşüncesi yüksek bir neçe jurnalistin işledildiyi göründü. Ara sözü ile gurulan cümleler Türk dilini canlandırır, özümlü, özünkü edir! Burada sosial sözü yersiz, anlamsızdır, yad dil alışganlığından gelmedir, dili ağırlaşdırır.
2. Türkiyede işledilen salgın sözü çox düzgündür, Azerbaycanda da infeksiya, infeksion xestelik sözlerinin yerine işledilmelidir.

8

Türk dilinde düzeltmeli en önemli şeylerden biri de heftenin günlerinin adıdır. İki ölkede de heftenin adları 3 Türk, 3 Fars, 1 Arab sözü ile düzelib bir-birine benzeseler de, çox ayrılırlar, dolaşıgdırlar, düzeldilmeli, bir edilmelidirler. Bazar, bazar ertesi, salı türkcedir, çerşembe-perşembe farsca, cüme arabcadır. Heftenin günlerin sırası da ayrıdır. Türkiyede bazar ertesini pazartesi eleyibler. Ancag bazar ertesi deyimi daha dolğun, daha anlamlıdır, Türk dilinin gözelliyini, gücünü saxlayır. Pazartesi ise Türk dilini kiçildir, guramaçı edir. Azerbaycanda heç kim (Türkiyeni yaxşı bilmirem) çerşenbe, perşembe… demir. Hamı 1-ci gün, 2-ci gün, 3-cü gün, 4-cü gün, 5-ci gün, 6-cı gün, 7-ci gün, ya da bazar deyir. Beledirse, bu iki gardaş Açıda heftenin günleri niye Fars-Arab sözlerile – çerçenbe, perşenbe, cüme adlandırılmalıdır?!  Bu da “Şeyx nasrulla”larımızla “osmanlıçı”larımızın Türk düşüncesizi nece dolaşdırdıgını gösterir.

İnsanlar garşılaşarken bir-birine sayğı olarag, salam, zdravstvuy, hello, mersi… – deyirler. Bu anlamda, elece de dünyadakı, bilmediyim sözlerden en gözelinin biri Türk sözü – GÜNAYDINdır! Ancag Azerbaycanda bu gözel söz demek olar işledilmir, insanlar bir-birine salam, ya da “Şeyx nasrulla”lartek çeşidli gaynatmalarla …. deyirler. Türkiyede ise molla Erdoğanın dinçi-mezhebçi rejimi Türk damğası olan GÜNAYDIN sözünü de demek olar, işlemden çıxarıb. Yaxında da çıxış yolu görünmür!

GÜNAYDIN, BEYLER – BEYİMLER, GÜNAYDIN! Siz tarıxde böyük imperiyalar, kültürler yaratmış TÜRK ULUSUNUN oğulları, gızlarısınız! Atın içinize soxulmuş Arab din geriçiliyini, soydaşlarınıza garşı menem-menemliyi! İçinizde azalmış Ulus sevginizi artırın, birleşin, bir olun, çağın bilim, texnolojisine govuşmadan, çeşidli boğazlarla “Allahu akbar” demekle ireli gedilmez!!!

SÖZARDI: Yazı publisistikdir. Daha geniş araşdırma AMEA-nın filolog adlanan dil bilimçilerinin işidir. Molla Erdoğan Türk Dil Gurumunu bağlayandan sonra Türkiye Respublikasında bu işlerden kim sorumludur, bilmirem.

9 avgust 2020-ci il.