Bu günlerde yaşıl gohumlardan birinin şenliyine gatıldım. İkinci yol olduğum o yer keçmiş NOBEL bağı deyilen, idmanla uğraşdığım illerde orada çox meşg etdiyimizden, yaxşı tanıdığım bağın böyük bölümünde yerleşirdi. Çox duyğulandım… Demokratik dövletde bele de sorumsuz yönetim olarmı, bele de yurd goruyar, ölke saxlayarlarmı?!
Tofig Behramov adına Respublika Stadionunun bağının da govuşduğu, Rus-ermeni-sovet-mason bolsefaşistlerinin Dzerjinski bağı adlandırıb, KGB-çi başkesene ayagüstde “şablon” bediz de ucaltdıgları o, gözel bağdan heç ne galmamışdı. Acıdır, çox acıdır, ulusal tarix göstericisini, insanların sağlamlıgına çox gerekli bagı pul gazanmagdan ötrü bele acgözlükle, yağıcasına, dağıtmışlar? Nobel bağının ortasından  Guzeye doğru bir yol da çekibler. Ağlamalıdır!!!Oturduğumuz yerin garşısındakı stolda üzlerini gara örtükle örtmüş iki Arab gadını, bir yaşlı, bir yaşıl erkek oturmuşdu. Men bizim XATUNLARA dedim: üzü bu yazıglara doğru oturun, onların davranışına baxag.
Doğrudan da, bu ne eksiklikdir? Yaranışdan GÖZEL, GÖZELLİK ÖLÇÜSÜtek  doğulmuş XATUNU bele alçaltmag olarmı? Men ele bilirdim, o yazıglar yemek yeyende İslam dininin üzlerine yapışdırdığı GARAnı açırlar. Deme, bele deyilmiş, yemek yeyen bu yazıg Arab gadını bir elile üzündeki perdeni galdırır, o biri elile yemeyi ağzına goyurmuş. İnsanı da bele alçaldarlarmı?! Eyyy, “Gdınkom”un başçısı Hicran Hüseynova, yatma!!!
Bu yaxınlarda Gusara getmişdim. Yaxınların birine dedim: gızım, küçede çadralı gadın ele de çox deyil, ne yaxşı. Bakını gara çadra basıb, burada azdır…

• Yox dayı, Gusarda da yaman çoxalıb, sen, nedense görmeyibsen.

– Dedim: gızım, bizim ulusumuz, Arab-sion müselmançılığının gara çadrasından çetinlikle, böyük gurbanlarla gurtulub. Biz Avropalılartek ireli getmiş, gelişmiş ulus deyilik, atalar demiş, “yenice adam olub, adamlara goşulurug”. Bakıdakı, o, gara çadrasını atan “Sevilin heykeli” deyilen bediz boş yerden ucaldılmayıb. Fuad Abdurraxmanovun “Sevil”i Arab-sion müselmançılığının garanlığını, geriçiliyıni ayag altına atıb, cağdaş yaşama, ozgürlüye govuşan TÜRK  XATUNLARInın göstericisi – simvoludur.  Gerçek seviller – Şafiga xanım efendizadeler, Sona xanım axundovalar… bu yolda çox çalışmış, özlerini gurban vermişler! Bunu bilmelisiniz! Arabin Hicab dediyi gara örtüye bürünen gız-gelinlerle danışın, onlara bu geyimin size, ulusunuza yad oldugunu anladın.

• Dayı, onlara heç ne gandırmag olmur! – gusarlı gül dillendi.

Uulusumuzu sarmağa başlayan din geriçiliyinden gurtulmalıyıg!!!  Bu işlerde dövletle sosial gurumların önemi ortaya çıxır. Azerbaycan “Gadınkom”unun başçısı Hicran Hüseynova ile “Dinkom”unun başçısı Mübariz Gurbanli, elece de AMEA-nın YAPda başgirleyen prezidenti ise Azerbaycanın sevimli XATUNLARINI veribler din alverçilerinin eline. Toplumsal gurumların bu yönde çalışmag isteyenleri de “möhterem cenab prezidntimiz bize bir az pul ayırsın yeyek, gulluğunda”…

Ey, Azerbaycanın ince, gözel, sevimli, er dayağı BURLA XATUNlarının torunları, bilin, sizin uca adınızı garalayan, eksildib insan yerine goymayan “Arab-sion islamı”nın gara, geriçi, yalguzag düşüncesi yeniden gelir, bunu görün, ancag bilime, yükselişe, ireliçiliye, çağdaşlığa, yüksek axlaga, XATUNU en uca, özgür tutan Türk düşüncesine  yönelin!!!

2

Samil Fatullayevin «Градостроительство и архитектура Азербайджана ХЫХ – начала ХХ века» (Leningrad,1986) bitiyini yeniden oxumaga başladım. Son 200 ilde Azerbaycan Türklerinin Bakını çağdan ireli aparmag bir yana, onun yüksek, gelişmiş düzeyine uyğun gelişdirmek olanağı olmayıb. Buna baxmayarag, Bakı pis-yaxşı böyüyüb, gelişib, Azerbaycanlıların politik, kültüür, ekonomik baş kendine çevrilib. Bu yolda emeyi olan, bir ağac bele ekmiş bütün insanlara sevgilerimi sunur, 2-ci Yeni Yasamal ev 2-nin heyetinde 35 xan çinarı, garağac, palıd, tut, xar tut, zeytun…ekib, gözel bağ saldığımı çatdırır, yurddaşlara saglam yasayın, deyirem.
Bakının ilk cizgi planı 1796-cı ilde çekilib. Önce ordu biçimli işler, getdikce alver, sosial-ekonomik biçim almış, burada gergin “yergapma savaşı” getmişdir. Çağının aydınlarından İ. Yevlaxov bu savaşı bele göstermişdir: «Я воображаю Баку коммерческим человеком по призванию, с серьезной физиономией, ему не до зелени, не до политической обстановки, он всем существом своим погружен в расчеты».
Rusiya İmperiyası  Azerbaycan Türklerini “neytrallaşdırmag” üçün onların  yaşadığı bölgelerin arasına “Ermeni pazı” soxmag politikasını ise durmadan yeridirdi. X1X yüzilin sonlarında Bakıda, 400 ailelik, ayrıca bir Ermenikend saldırmışdı. Bu yağı politikasından dolayı bir çağlar  Ermeni yaşamayan Bakida, 1919-cu ilde 52.184 Ermeni yaşayırdı.Bu gün, anayasalı Azerbaycan Respublikasında da bele yanlış politikaların yeridilmesi acınacaglıdır!
Şamil Fatullayevin bitiyinin 44-cü sehifesinde yazılıb: “На рубеже ХIХ-ХХ веков город развивался гигантскими шагами. Рост его промышленности, а следовательно и территории был значительнее, чем в большинстве крупных городов Российской Империи. «Город Баку принято считать городом американской складки, т.е. интенсивность развития его так же головокружительна, как и рост крупных городов Америки».
Oten 200 ilde bütün politik, ekonomik çetinkiklere baxmayarag Bakı ile yan-yöresi yaşayanların sağamlığını yaxşı etkileyecek biçimde yaşıllaşdırılmışdı. Ancag son 15-20 ilde gözel Bakıda görülen bir sıra yaxşı işlerle yanaşı, onun yaşıllıgları sorumsuzca yox edılmişdir. Yazının konusu olmadığından, ona çox yer ayırmıram. Ancag dövlet yönetiminin avtoritarlığından, sorumsuzluğundan, tekce Yasamal rayonunda töredilen “ağac soygırımı”nın tükürpedici oldugunu deyirem. Buna göre de, İcra Hakimiyetinin Yeni Yasamalda birce ağac ekdirmeyen başçısı ile agranomunu yayın istisinden gurtulumag üçün “doktorlar evi”nin heyetine çağırıram. Belke gurag, isti Bakıda hansı ağacın ekilmesinin gerekliyini,  100 illik ağacları kesdirib yerinde kol, gül  ekmeyin, çemenlik salmağın gereksizliyini anlayalar.
Bilimçi doktorlar Bakıda insanların sağlamlığını yaxşı etkileyen Guzey – Güney hava axınlarının birinin Yeni Yasamal – Ganlıgöl – Xezer denizi yönünde olduğunu yazırlar. Bakının yöneticilerile onlara buyuranlar ise Ganlıgölun yanındakı, çoxu Xan çinarı olan bağı gırıb, Yeni Yasamalı göydelenlerle “gecegondu”sayag doldurub, hava axınını kesmekle, buranı “yaşanılmaz” etdiler.

YADİGAR TURKEL

14 avgust 2017-ci il